Deelnemers over STERK: “Wij gaan niet met de billen bloot, maar met de flap bloot”
GGNet zet de komende jaren in op meer groepsbehandelingen. Dit is vaak net zo effectief als een individuele behandeling, omdat deelnemers leren van de ervaringen van anderen. Bovendien kunnen we er meer mensen op hetzelfde moment mee helpen.

In een serie interviews nemen we je mee in de mooie voorbeelden die er zijn binnen GGNet. Je leest hoe teams en managers dit aanpakken, waar ze tegenaanlopen en hoe ze oplossingen bedenken. Maar ook wat de ervaringen van patiënten zijn met groepsbehandelingen.
“Eens per week therapie voelde gewoon niet als genoeg: VGGNet is geen hotel, maar gaat voor herstel.” Dat zegt Renate Venhorst, GZ-psycholoog bij de kliniek van VGGNet. Ze stond niet alleen in die mening: de andere behandelaren, agogen, verpleegkundigen én patiënten dachten er precies zo over. Daarom stak het team in de zomer van 2024 de koppen bij elkaar en ontwikkelde de groepsbehandeling STERK.
Versneld en samen
STERK is bedoeld voor patiënten die bij VGGNet in de kliniek verblijven, vertelt coördinerend behandelaar Karin Kuik. “De deelnemers volgen het programma vijf dagen per week en de eerste groep bedacht zelf - super tof - waar iedere letter van STERK voor staat: Steun, Trots, Eigen keuzes, Reflectie en Kracht vinden.” De STERK-behandeling geeft mensen de kans versneld - en samen - te werken aan herstel. Het gaat om klinische patiënten tussen de 18 en 65 jaar met een combinatie van een lichte verstandelijke beperking of zwakbegaafdheid en psychiatrische klachten. Renate: “Ze voelen zich bijvoorbeeld vaak bang of somber. Of vinden het moeilijk voor zichzelf op te komen of met anderen om te gaan. Of denken negatief over zichzelf.”

Soepel van nadeel naar voordeel
De ontwikkeling van STERK verliep verrassend soepel toen er eenmaal groen licht was om aan de slag te gaan. Een deel van de modules kon worden overgenomen uit het groepsprogramma voor deeltijdbehandeling. Of er kon op worden voortgeborduurd.
Wel waren er wat logistieke uitdagingen, vertelt Karin: “In De Spreng zijn maar twee ruimtes groot genoeg voor groepsbehandeling. Gelukkig kunnen we ook terecht in De Dries, al moeten we daar een stuk voor lopen. Dat ‘nadeel’ zien we als een voordeel: even de benen strekken, als onderbreking van het programma. Op vrijdag maken we zelfs een bewuste wandeling van een half uur, om de week in rust en ontspanning af te sluiten.”
Waardevol proces
STERK duurt 14 weken en is voor patiënten best spannend, zeker in het begin. Dat geldt vooral bij de module ‘Scherpstellen’, een vorm van cognitieve gedragstherapie. Renate: “We helpen de deelnemers daarmee op weg om inzicht te krijgen in hun problemen. Dat is hard werken, zeggen ze zelf. En dat klopt: twee keer in de week staan ze voor de groep te vertellen over emoties die hen in de weg staan, bijvoorbeeld angst, boosheid of verdriet. En over de gedachtes die ze daarbij hebben, hoe ze die voelen in hun lijf. Wat ze door die emoties juist wel of juist niet doen.”
‘Voor de groep vertellen welke emoties je in de weg staan, dat is hard werken’ - Renate Venhorst, GZ-psycholoog
De deelnemers bereiden hun ‘verhaal’ voor deze module altijd voor, vult Karin aan: “Ze schrijven al voor de bijeenkomst op een flap wat ze met de groep willen delen. En die flap gaat mee naar STERK.” En dan lachend: “De patiënten hebben het zelf over ‘met de flap bloot gaan’, als variatie op ‘met de billen bloot gaan’. Ze vinden dat spannend, en dat is logisch. Maar ze zeggen ook dat precies deze module het meest waardevol is voor hun proces.”
Aanstekelijk
Juist omdat deelname cognitief best wat vraagt van patiënten, biedt STERK een afwisseling van cognitieve gedragstherapie en vaktherapie, waaronder muziek, pmt en beeldend. Dat voorkomt dat de deelnemers te zwaar belast worden.
Karin en Renate zien hoe de patiënten al vanaf dag één op elkaar wachten en samen naar STERK lopen. “Ze arriveren altijd ruim op tijd, zo enthousiast zijn ze over het programma. Daarmee steken ze ook ander patiënten aan, merken we: inmiddels zijn er mensen die er zelf om vragen.”
Groepsdynamiek is helpend
In STERK hebben alle behandelaren een rol, net als de andere professionals in het zorgteam. Karin: “We zien hoe de deelnemers zichzelf al snel meer durven te laten zien. De groepsdynamiek is daarin heel erg helpend: de patiënten stimuleren elkaar om hun verhaal te doen, denken mee, geven tips en complimenten, benoemen wat ze in de ander herkennen en denken na over hoe ze elkaar kunnen helpen.” Renate vult daarop aan: “Het mooie is dat we tijdens STERK soms ook ‘haakjes’ ontdekken voor specifieke individuele therapie. Ook zo draagt het programma bij aan sneller herstel.”
Geen koudwatervrees
Behandelaren hebben nog weleens koudwatervrees bij het geven van groepsbehandeling. Het is tenslotte een heel andere aanpak dan een-op-een behandeling. Maar bij STERK voelt niemand terughoudendheid, vertelt Renate: “Onder de behandelaren is veel animo om bij te dragen; het programma is dan ook een product van ons allemaal.”
‘Een overzichtelijke oplossing om iets groots zo klein mogelijk te houden’ - Karin Kuik, coördinerend behandelaar
En ook de patiënten zijn van hen allemaal, vult Karin aan: “We zijn een hecht team, dat zich weet te verplaatsen in de mensen die we met elkaar behandelen. We weten hoe spannend groepsbehandeling sowieso al is, en misschien nog wel meer voor patiënten van VGGNet. Om deelname net wat minder spannend te maken, bedachten we een smoelenboek. Daarin kun je vóór de start al zien welke behandelaren je bij STERK ontmoet én zie je de ‘smoelen’ van de gebouwen waar je het programma volgt. Een overzichtelijke oplossing om iets groots zo klein mogelijk te houden.”
Succes snel zichtbaar
De eerste groep heeft het programma nét afgerond, vertelt Karin: “Voor de meeste deelnemers is het lastig om het effect onder woorden te brengen, maar dat hoeft ook niet: het succes is eigenlijk al sinds de eerste tussenevaluatie zichtbaar.”
Renate vertelt hoe dat eruitziet: “Een patiënt die zich eerder ‘verschool’ in donkere kleding en onder een pet, draagt nu kleurrijke shirts en nam afscheid van zijn hoofddeksel. Een ander durft weer naar de supermarkt. Een derde verbergt zich niet meer op de achtergrond, maar kletst actief mee. Hoe STERK is dat?”