‘De meeste ouderen ervaren al snel de opluchting van het delen’
Jeanine Heunen werkt al vijftien jaar als GZ-psychologe op de ambulante poli ouderen van GGNet in Doetinchem. ‘Het klinkt misschien wat vreemd, maar de kwetsbaarheid van deze doelgroep raakt en motiveert me. Veel ouderen kampen met meerdere aandoeningen waardoor hun afhankelijkheid van naasten en zorgverleners toeneemt. Dat is niet niks, realiseer ik me, dus focus ik altijd op wat nog wél mogelijk is. Dat is een hele mooie uitdaging. Bovendien heb ik ontzettend fijne collega’s. Die vijftien jaar dank ik zeker ook aan hen.’
“Vrouwen die altijd sterk op hun partner hebben geleund en na zijn overlijden veel angst ervaren. Familieleden die aan de bel trekken omdat hun vader, moeder, broer of zus onbegrepen gedrag vertoont. Patiënten die door hun neuroloog worden doorverwezen wegens een vermoeden van psychiatrische problematiek. En ook mensen die zich op eigen initiatief melden, zoals de man van 91 die op tv had gehoord over psychiatrie voor ouderen en dacht dat hij daar wel baat bij zou kunnen hebben. De diversiteit aan patiënten in de ouderen-sggz is groot, net als de variatie in klachten. Dat maakt dit werkveld zo ontzettend interessant.”
Kijken naar mogelijkheden
“Bij de ouderen die wij behandelen is naast het psychiatrisch ziektebeeld vaak sprake van een complex scala aan cognitieve, fysieke en sociaal-emotionele klachten en kwetsbaarheden. Voor de intake nemen wij daarom uitgebreid de tijd. Daarna bekijken we wat het beste aansluit op de hulpvraag: behandeling door een psycholoog, ondersteuning door een psychiatrisch verpleegkunde of wellicht deeltijdbehandeling. Bij wie van ons de patiënt ook terechtkomt, we gaan altijd op zoek naar wat er ondanks hun (multi)problematiek nog mogelijk is.
Het verminderen van klachten is niet altijd een realistisch scenario, maar aan acceptatie en ‘leren omgaan met’ kunnen we wel altijd werken. Dit kan veel invloed hebben op het welbevinden van mensen. De ACT-cursus die ik samen met een psychomotorisch therapeut geef, sluit hier mooi op aan. Daarin gaat het erom dat mensen de niet-veranderbare klachten, emoties of pijn die zij ervaren, leren accepteren en ondanks die nare gevoelens en gedachten toch stappen zetten richting voor hen belangrijke waarden in het leven.”
Kwaliteit van leven
“Als mensen ouder worden, kunnen hun coping-mogelijkheden afnemen, waardoor hun veerkracht, vangnet en mogelijkheden om regie te houden verminderen. Zoiets als een eind wandelen om het hoofd leeg te maken, is niet voor iedereen meer weggelegd. En bijvoorbeeld het overlijden van familie en vrienden verkleint het sociale netwerk. Dat ik ze als psycholoog kan bijstaan, voelt goed.
Zo behandel ik een aantal ouderen met oorlogstrauma. Decennialang hebben zij geprobeerd om hun herinneringen en angsten zo goed en zo kwaad als het ging te onderdrukken. Maar de oorlog in Oekraïne heeft hun trauma opgerakeld en mede door het afbrokkelen van hun coping-strategieën worden ze er plots hard mee geconfronteerd. Voor de behandeling van traumatiserende jeugd- en ook oorlogsherinneringen kan EMDR effectief zijn; een paar sessies kunnen al veel doen voor de kwaliteit van leven. Dat is geweldig natuurlijk. Al was het nog mooier geweest als deze mensen eerder in hun leven hulp gevonden hadden.”
‘Bijzonder als het ze eindelijk lukt om hun ervaringen te praten’
Opluchting
“Op dit moment is 20 procent van de Nederlandse bevolking 65 jaar of ouder en dat percentage groeit. Ook het aantal oudere patiënten in de sggz neemt toe, net als het tekort aan psychologen. Die combinatie maakt de inzet van groepsbehandelingen behalve zinvol ook noodzakelijk. In het begin tonen veel ouderen zich daarbij wat ongemakkelijk. Ze zijn niet gewend om openlijk over hun problemen te praten of schamen zich. En sommigen voelen zich heel schuldig over wat hun is overkomen. Gelukkig ervaren de meesten al snel de opluchting van het delen. Ik realiseer me vaak hoe bijzonder het is dat het ze eindelijk lukt om over ervaringen te praten die ze nog niet eerder aan iemand hebben toevertrouwd. Zelf ben ik de afgelopen jaren ook meer van mezelf gaan laten zien, van de mens achter de psycholoog. Dat kan behulpzaam zijn bij het normaliseren van de ervaringen van patiënten, wat ik heel belangrijk vind. Al met al inspireert het werken met ouderen me na al die jaren nog altijd. Er is zó veel mogelijk in dit werkveld. Je raakt er nooit uitgeleerd.”
GGNet is binnen het expertisecentrum ouderenpsychiatrie in de Achterhoek op zoek naar een GZ-psycholoog voor het klinisch behandelhuis in Doetinchem en de poli in Groenlo. Ben jij als GZ psycholoog op zoek naar een inspirerende werkomgeving waar op kwalitatief hoog niveau zorg geboden wordt aan mensen van ongeveer 65 jaar en ouder met complexe psychische problematiek? Ben jij op zoek naar een functie waar jij de ruimte krijgt om te vernieuwen?